'Bir ekip ormanı geçecekse, yönetici 'Beni takip edin, ormanı geçeceğiz' der. Lider ise ormanın kenarında ekibini durdurur, 'Arkadaşlar bekleyin' der. Ağaca çıkar, geriye bakar, nereden geldik, ileriye bakar, nereye gidiyoruz. En önde kılıç sallar. Kimi zaman  ortadadır, kimi zaman geridedir. Lider denen adam aynı zamanda çok etkin bir konuşmacıdır. '

Hemen her gün dünyanın bir yerinde birileri ya liderlik üzerine konuşuyor ya , ya liderlik üzerine yazıyor, ya yeni bir kitap piyasaya çıkarıyor, ya da yeni bir makale yayınlanıyor.

Liderlik üzerine bilinmesi gereken hemen her şeyi öğrenmiş olduğumuzu söyleyebilir miyiz?

Liderliğin diğer yönetim becerilerinden çok farklı bir yanı yoktur. Hangi iş olursa olsun,  o konu bilginiz arttıkça kendinize güveniniz artar. Liderlikte böyledir. Bazı kişiler doğuştan lidermiş gibi görünürler. Bunlar işlerine tam anlamıyla hakim olan, kendilerine seçtikleri amaçlardan güç alan insanlardır.  Karizma doğuştan var olan bir nitelik değildir. Karizma kesin şekilde belirlenmiş hedeflere varmak için güçlü bir istek, kararlılık ve gruplarla iletişim kurma ustalığıdır.

Liderliğin gerekli bir unsuru olan güçlü isteğin çok aşırı bir şekilde ortaya vurulması gerekmez. Sanayi büyüklerinden çoğu çevresindekilere heyecan veren sakin bir güvenlik ve kararlık havası yaratırlar. Kararlılık eksikliğini çekingen bir yaradılış ile karıştırmamak gerekir. Bütün iyi liderler kararlıdırlar ama içlerinde çok çekingen olanları da vardır. Evimizdeki ve okullarımızdaki koşullandırma , kendimizi liderler ya da astlar olarak görmemize neden olur. Liderliği anladığınız zaman bu zararlı koşullandırmanın üstesinden gelebilirsiniz. başarılı bir yönetim gösterirken kimi de batmak üzere olan şirketleri kurtarmakta uzmandır. Ancak gerçek liderler, kendilerinin değişen duruma uyarlamasını bilirler.

Lider lider yapan temel unsur , liderin geleceğe ilişkin bir vizyonu ya da toplumu ileri götürecek bir ürünü olmasıdır. Vizyon ya da ürün ise , girdisi enformasyon olan özelleşmiş bilgilerdir. Öyleyse liderliğin formülü , erişilebilen enformasyonu beynimizde işleyerek  toplum için geçerliliği olan bir vizyon yada ürün geliştirmektir. Bu açıdan bakarsak , formülü uygulayan herkes teorik olarak lider olabilir. Yani sınıfta ki herhangi bir öğrenci ayağa kalkıp lider olabilir ya da olamasa da potansiyeli olduğu düşünülebilir. Bugün izleyicilerin ; liderler, öğretim üyeleri , konuşmacılar , siyasetçiler ya da yazarlar hakkındaki yaygın sorgulamalardan biri şudur: " Bu adam / kadın benim bildiğimden fazla ne biliyor?". Eğer lider  olarak görünen kişi, gerçekten izleyici kitleden konu olan bilgi alanı açısından üstünse , izleyici kitle , lideri lider yapan gücü temsil ediyor yoksa etmiyor.

"Lider asıl maharetini beraber çalıştığı insanların potansiyelini açığa çıkarmakla göstermeli."

Kolaylıkla söylenebilir ki insan , bir kuruluşun en değerli varlığıdır. Ama insanlar açığa çıkarılması için lider açısından bir fırsat olarak görülmelidir. Bir bakıma insani etkileşim liderin günlük işleri arasındadır.   Lider, güçlü ahlak ilkelerine dayanarak, çalışanlara partnerlik eder. Yetkiyi paylaşır ve  çalışanların öne çıkmasında onları motive eder. İnsanların, derin bir yetkinlik ve başarı dürtüsüne sahip oldukları gerçeğini kabul eder. Bu geniş perspektif, derin bir işletme mantığından kaynaklanır. Bir işletme, insanın güdülerle ortaya çıkacak potansiyelini, onun katma değeri olarak görmelidir.

Liderlerin insanların farklı değerler hiyerarşisinden ve farklı anlayışlardan geldiğini gözden uzak tutmamaları gerekir. Bunun için insanları motive edecek bir örgüt kültürü, insanların işyerine taşıdıkları farklılıkların ortak paydasından oluşmalıdır. Klasik dönemlerin varsayımı, paranın insanı motive eden tek öğe olduğu yolundadır. Bu anlayış bir yere kadar doğrudur. İnsanı asıl motive eden sadece para değildir. İnsanlara paranın ötesinde bir amaç ve misyon verdiğiniz zaman onu benimseyecek, onunla heyecanlanacak ve içindeki enerjiyi açığa çıkaracaktır. İnsanların hayal güçlerini, yenilikçi özelliklerini, coşkularını ve ileriye ilişkin derin bilgilerini kuruluşun yararına gerçekleştirmek için lider kendini belirli hak ve yetkilere sahip bir olarak değil, bir katalizör olarak görmelidir. Lider, çalışanların, vizyonu kendilerinin elde etmelerini sağlamalı ve onları ortak bir ivmenin parçaları haline getirmelidir.

Drucker 'e göre liderin, astlarında varolan potansiyeli açığa çıkarma gibi temel bir görevi vardır. Ona göre lider " Astların performansından sorumlu olan" adamdır. Lider bunu otoriter tutumlarla geçekleştiremez. Gönülsüzce kurallara uyma ise endüstri çağına ait bir anı sadece . Söz konusu olan katılmalı yönetim yoluyla, bireyin yönetimin bütün süreçlerinde karara katılarak bağlılığın sağlanmasıdır. Bu bir " Kolektif bilgelik" arayışıdır. Bu sayede lider insan ruhunun özgür kılınmasıyla performans arasında doğrudan bir ilişkinin bulunduğuna inanacaktır. İnsanların sahip olduklarının  farkında bile olmadıkları, doğuştan getirdikleri beceri ve yetenekleri açığa çıkarıp şirket yararına kullanmanın, liderlik becerisiyle doğrudan bir ilişkisi vardır. Bunun için lider insanların iş ortamında da insan olmasına izin vermelidir. Aksine, liderin yönetim sürecinde yapacağı en büyük hata, insanı işin bir uzantısı olarak görmek olacaktır.

Bir çok insanın yaşamlarını bir merdiveni tırmanmakla geçirdiklerini; ama bu çabalarının sonucunda yanlış duvarın üstüne çıktıklarını görmekteyiz. Zarar eden, yitiren kuruluşlar, fazlaca yönetilen ama yeterince liderlik edilmeyen kuruluşlardır.  Bu kuruluşların yöneticileri yanlış işleri çok iyi, çok etkin başaran insanlardır. Duvarın tepesine çıkmayı başarmışlardır, ama yanlış duvarın....

Her lider iyi birer yönetici; ama her yönetici lider olmak zorunda değildir. Lider kim, yönetici kim? Bugün yaşanan en büyük güçlükler hep bu iki kelimenin birbirine karıştırılmasından kaynaklanır. Çoğu lider olmayan yönetici kişiler kendilerini lider zannedebilirler. Yine asıl gruba liderlik etmesi beklenen kişiler liderlikten çok uzak, hatta beceriksiz bir yönetici bile olamayabilirler. Her yönetici lider vasıflarına sahip olmak zorunda değildir. Ama her liderin yönetici vasıflarına sahip olması şarttır. Liderler seslendikleri topluluğa şevk ve enerji aşılarlar. Her liderin bir vizyonu değil, tutkuya bağlı olduğu idealleri vardır. Bu ideal doğru ya da yanlış da olsa onu kimse fikrinden caydıramaz. Liderin tutkuyla savunduğu fikrin çok yanlış olduğunu ve muhteşem etkileme kabiliyetiyle yüzlerce insanın liderin arkasında bu fikre inandığını bir düşünün, bu durumda lider kendisiyle birlikte  büyük bir topluluğunda sonunu hazırlıyor olabilir. Bu nedenle yöneticilerin vizyonları mutlaka olmalıdır; ama liderler gibi değişmez tutkuyla bağlı oldukları idealleri olmamalıdır. Çünkü dünyanın değişen yapısında bugün doğru olan bir fikir yarın yanlış olabilir.

Yöneticilerin liderler gibi tutkuyla bağlı oldukları idealleri olmamalı. Ama günümüzde herkes bugün lider yöneticilere gereksinim olduğundan bahsediyor. Evet gerçekten bugün lider yöneticilere gereksinim vardır. Çünkü artık şirketler, sadece belli bir kültürün insanlarının çalıştığı taştan örülmüş yapılar değildir.

kaynak: 5mworld online dergi kaynakları