1-Franchising Nedir?

Yeni bir işletme kurmak veya kurulu bir işletmeyi sürekli değişen koşullar altında başarıya eriştirmek bireysel yatırımcılar açısından çok güçtür. Küçük işletmelerin bu güçlükleri çözmeleri, özellikle büyük işletmelerin sağladığı olanaklardan yararlanarak daha kolay olmaktadır.

Bir dağıtım ve pazarlama sistemi olan Franchising, iki taraf arasında süreklilik gösteren ve ticari ilişkiye dayanan bir anlaşmadır. Franchising, bir işletme sistemi çerçevesinde yapılan satış etkinliklerinde denenmiş, kendini ispat etmiş bir markanın desteği ve güvencesi altında iş yapan, birbirinin kopyası firmaların mal ve hizmet dağılımına yönelik olarak belli bir bedel karşılığında söz konusu marka ve sistemin sahibi olan firma (Franchisor) ile girmiş oldukları bağımsız bir ticari ilişki türüdür. Franchising bir işletme sisteminin ürünlerinin ve hizmetlerinin sunulduğu bir ekonomik paylaşım türüdür. Franchising sisteminde an az iki kişi vardır:

(1) Franhisor (franchise veren) gelişmiş bir üretim, işletme ve pazarlama sistemine, ticari isme ve tescilli bir ticari markaya sahip olan herhangi bir işletme sahibi tacir -

(2) Franchisee (franchise alan) bu olanaktan yararlanan söz konusu sistem dahilinde üretilen veya satılan mal ve hizmetlerin dağıtımını bağımsız bir işletme sahibi tacir sıfatıyla yaparak; bunun karşılığında bu sistemin kendisini kullandıran sistem sahibi franchisor'a belirlenen bir ücret ödeyen kişi.

Franchisor, piyasada tanınmış ve yerleşmiş bir ismin ya da markanın işletme hakkını veren taraftır. Franchisor; isim, marka, işletme hakkı yanında, girişimciye teknik, idari, mali, pazarlama ve eğitim konularında hizmetler sunmaktadır. Bu hizmetler girişimcinin başarı şansını arttırıcı etki yapmaktadır. Franchisee ise işletmesini bağımsız olarak yöneten, isim, işletme hakkı ya da marka ve diğer hizmetleri belirli bir bedel karşılığında alan taraftır.

Franchising sisteminde taraflar arasında, sözleşme ile tespit edilen uzun dönemli bir iş ilişkisi bulunmaktadır. İki taraf arasında yapılan görüşmeler sonucunda şartları belirlenen sözleşmedeki en önemli konulardan birisi, franchisee tarafından yapılacak ödemelerdir.

Yatırımcı bir franchise satın aldığında, yılların tecrübesi ile birlikte denenmiş ve başarısı kanıtlanmış bir metodu da satın almaktadır. Franchising anlaşması süresince franchisor, franchisee'e tanıtım, reklam, eğitim, malzeme gibi her türlü hizmet ve desteği sunmaktadır. Ayrıca, franchisor franchise satın alan işletmeyi çok yakından izlemektedir.Çünkü franchisee'nin iyi ismini lekeleyecek bir hareketi ya da kötü söylentiler, sistemi olumsuz olarak etkileyebilmektedir.


2-Franchising sisteminin avantajları nelerdir?

Franchising sisteminin çok önemli avantajları bulunmaktadır:

-Piyasada tanınmış ve yerleşmiş bir firmanın ismi ile işe başlamak, yatırımcı için sıfırdan başlamaktan daha kolay ve avantajlı olmaktadır.
-Franchisor, marka, işletme ve isim hakkı yanında franchisee'ye, eğitim, reklam,tanıtım, malzeme, promosyon gibi konularda da destek sağlamaktadır.
-Dünya piyasalarındaki yoğun rekabet gözönüne alındığında, bu sistem ile yatırım yapmak, yatırımcılar için daha kolay ve risksiz olmaktadır.
-Franchisee tanınmış bir marka, isim ya da işletme hakkını alırken, ek olarak ulusal ve uluslararası bir standardı da elde etmektedir.
-Ülke ekonomisi açısından franchising sisteminin avantajı, sistem sayesinde ülkeye yeni ürün ve hizmetler yanında yeni teknolojiler ve iş organizasyonlarının gelmesidir.
-Yatırımcı franchısor'un şöhretinden yararlanmakta, böylece avantaj elde etmektedir.


3-Bir franchise satın almadan önce neye dikkat etmeliyim?

Bu işe girmeden önce aşağıdaki noktalara dikkat etmeniz çok önemlidir.Bu noktalara azami özeni gösterirseniz işin sonucunda başarısız olma olasılığınız düşecektir.Bu noktalar şunlardır:

        Deneyimin türü
        İşin tam tanımlanması esası
        İşi yürütebilmek için gerekli olan optimal çalışma saati ve personel
        Franchise veren (franchisor) kimdir? Geçmiş deneyimleri nelerdir? Çalıştırdığı yöneticilerin mesleki tecrübeleri neledir?
        Sistem içinde diğer franchise alanlar (franchisee) işi nasıl yürütüyorlar?
        Yatırım bedeli nedir?
        Devam eden yatırım maliyetleri ne kadar yüksektir?
        Franchisor'dan alınması gereken ürün ve hizmetler var ise kimden, nasıl alacağım?
        Franchise ilişkisini başlatan şartlar nasıl düzenlenecektir, nasıl yenilenecektir?
        Bu güne kadar kaç franchisee sistemden ayrılmıştır?
        Firmanın finans durumu ve finans sistemi nasıl?


4-Franchising Anlaşması Nasıl Olmalıdır?

Şimdi de işin hukuki boyutuna göz atalım.Franchise anlaşması, ülke hukukuna, Avrupa Birliği hukukuna ve işbu Dürüst Franchise İlkeleri'ne ve onun her türlü ülkesel ekine uygun olmalıdır.

Anlaşma, Franchisor'ın sınai ve fikri mülkiyet haklarını koruma ve ortak kimliği ve saygınlığı sürdürme konusunda franchise zinciri mensuplarının çıkarlarını yansıtmalıdır. Franchise ilişkisiyle bağlantılı tüm anlaşmalar ve anlaşmaya bağlı düzenlemeler yazılı olmalı, Franchisee'nin bulunduğu ülkenin resmi dilinde yapılmalı veya yeminli tercüman kanalıyla resmi diline çevrilmelidir.İmzalanan anlaşmalar derhal Bireysel Franchisee'ye verilmelidir.

Franchise anlaşması, belirsizliğe yer vermeden, tarafların karşılıklı yükümlülük ve sorumluluklarını ve ilişkiyi ilgilendiren diğer tüm hususları düzenlemelidir.

Anlaşmada mutlaka yer alması gereken önemli konular şunlardır ;

         Franchisor'a tanınan haklar
         Franchisee'ye tanınan haklar
         Bireysel Franchisee'ye sunulacak olan mal ve hizmetler
         Franchisor'ın yükümlülükleri
         Bireysel Franchisee'nin yükümlülükleri
         Bireysel Franchisee'nin yapacağı ödemelerin şartları
         Bireysel Franchisee'nin ilk yatırımını çıkartmasına yetecek uzunlukta olması gereken anlaşma süresi
         Anlaşmanın yenilenme şartları
         Bireysel Franchisee'nin franchise işini devir ve satışına hak tanıyan şartlar ve Franchisor'ın olası ilk alım hakkı
         Bireysel Franchisee'nin Franchisor'ın ayırtedici işaret, ticari ad, ticari marka, hizmet markası, dükkan tabelaları, logo ve diğer ayırtedici belirtilerini kullanma şartları
         Franchisor'ın franchise sistemini yeni ve değişen yöntelere uydurabilme hakkı
         Anlaşmanın sona ermesinin şartları
         Anlaşmanın sona ermesinin akabinde Franchisor'a veya başka kişilere ait maddi ve gayrimaddi şeylerin teslim şartları


5-En sık sorulan 11 soru

        1. Bir Franchise Satın Almak İçin İlk Olarak Ne Yapmam Gerekir?
        Eğer bir franchise satın almak istiyorsanız öncelikle franchise veren firmalara ulaşmalısınız. Franchising veren firmalar ve onlara ulaşabilmenizi sağlayan gerekli bilgileri bayilik.com'da bulabilirsiniz.
        2. Franchise Satışları Nereden Gelmektedir?
        Çoğu franchise satışları ürün ve marka zincirleri satışları vasıtası ile olmaktadır. Ancak bu satışlardaki rakamlar gerilemekte ve işletme franchise satışları ise artmakta ve hızla yaygınlaşmaktadır. Bugün işletme franchisingi, tüm diğer franchising türlerinin önüne geçmiş ve tamamıyla tercih edilir olmuştur.
        3. İşletme Franchisingi Nedir?
        İşletme franchisingi yeni bir türdür.İşletme franchisinginde gelişmiş bir üretim, işletme ve pazarlama sistemine sahip olan herhangi bir tacir (franchise veren), bir başkasına (franchise alan), bu sistemin tümünden ve böylelikle de sisteme dahil sınai unsurlardan yaralanma olanağı sunmaktadır. Bu olanaktan yararlanan kişi (franchise alan) ise, söz konusu sistem dahilinde üretilen veya satılan mal ve hizmetlerin dağıtımını, bağımsız bir tacir sıfatıyla (fakat hem kullandığı sistemin içerdiği ve franchise veren tarafından belirlenen ilkelere uyarak, hem de franchise verenin denetimlerine katlanarak) yapmakta ve bunun yanısıra bir de ücret ödemektedir. İşletme franchisingi günümüzde yeni bir tür olmasına rağmen talep görmektedir.
        4. İşletme Franchising'i En Çok Hangi Sektörlerde Rağbet Görmektedir?
        Daha çok hizmet ağırlıklı bir ekonomi ve daha çok kadının çalışma hayatında yer alması ile birlikte franchisingde yükselen ve gelişen sektörlerin de dağılımı ve çeşidi farklılaşacaktır. Şu anda görünen o ki çok yakın bir gelecekte Türkiye'de ev ve ofis hizmetleri, bankacılık sektörünün yan hizmetleri, postalama, reklam hizmetleri, paketleme ve taşımacılık, insan kaynakları ve personel seçimi, otomotiv tamir ve bakım hizmetleri, yardım servisleri; özellikle yaşlılara ve özürlülere yönelik hizmetler, sağlık hizmetleri, iletişim ve bilgisayar hizmetleri, tekstil sektörleri Türkiye'nin de içinde bulunduğu sosyal gelişime paralel yükseliş gösterecektir.
        5. Bir Franchise Zincirinin Başlangıcı Nasıl Olur ?
        Örneğin hayalinizde bağımsız bir kişi tarafından belirli planlar doğrultusunda işletilen bir dükkan getirin. Eğer bu dükkan bir süre sonra iyi kazanmaya başlarsa farklı yerlerde yeni işletmeler açmak ve bu işletmelere yeni personeller almak isteyecektir.Bu noktada işletme sahibi hala mağaza zincirini genişletmek ancak açılacak mağazaların sahibi olmak ve yönetmek istemiyorsa bu durumda söz konusu işletme sahibi (franchisor) ticari ismini ve tescilli ticari markasını veya işletme sistemini bağımsız bir ikinci kişiye (franchisee) kullandırmak isteyecektir. Bu yararlandırma karşılığında ise belirlenen bir ücret talep edecektir. İşte bir franchising zinciri böyle başlar.
        6. Özellikle Ne Çeşit İşler Kendilerini Franchisinge Bırakabilirler?
        Aslına bakarsanız hepsi! Bugün Türkiye'de başarılı olması gayet doğal olan gıda sektörü dışında da muazzam gelişmeler göstermiş ve markaları franchising ile anılmaya başlanmış değişik sektörlerden başarılı firmalar vardır. Bunların çoğu da Türk sistemleridir. Bu konuda İnşaat sektöründe dış cephe yalıtımından kargo taşımacılığına; emlak hizmetlerinden tekstile, Pazarlama hizmetlerine kadar birçok örnek verilebilir. Bunların dışında ana lisansörü olarak yabancı sistemler ile çalışan ve gıda dışı sektörler olan iletişim ve bilgisayar hizmetleri, matbaa hizmetleri, eğitim sektörlerinde başarılı örnekler muazzam oranlarda artmaktadır.
        7. Franchise Almak İstiyorum. Bunun İçin Ne Tür Bir Yatırım Yapmam Gereklidir?
        Yatırım bedelleri gireceğiniz sektöre bağlı olarak çeşitlilik göstermektedir. Bu çeşitlilik hem sektörlere göre hem de firmalara göre farklılıklar gösterebilmektedir. Ayrıca işin mahiyeti bu yatırım bedelinin değişmesine en büyük etkendir. Bu bedeli sitemizde bulabileceğiniz telefonları arayarak firmanın kendisi ile konuşmanız daha doğru olacaktır ancak biz yine de size bilgi olsun diye bazı firmaların geçen yıl istedikleri ücretlere sayfamızda yer verdik. Bunun için ilginizi çeken firmayı tıklamanız yeterli olacaktır.
        8. Çok İyi Bir Franchisee Olabilir miyim?
        Bu sizin içine gireceğiniz sistemin koşullarına bağlıdır. Çünkü franchisee ne kadar bağımsız olursa olsun sonuçta sistemin bir parçasıdır. Aslında kendinize asıl sormanız gereken sorular:
        Ben sisteme uyum gösterebilir miyim?
        Yeterli eğitime sahipmiyim?
        Bunun için yeterli fiziksel enerjim var mı?
        Ve en önemlisi yeterli sermayem var mı?
        Bu soruların dışında, bir de işin, başından gözükmeyen yanları vardır. Bunun için kendinize şu soruları sorun. Hangi işi severek yapabilirim? Çok çalışıp mali risk alabilirmiyim? Ailem, arkadaşlarım ve yakın çevrem bu işi başarabileceğime inanıyorlar mı? Nasıl biriyim? Örgüt içinde çalışmayıı seviyormuyum? yoksa Tamamıyla özgür olmayı ve kimsenin işime karışmasını istemiyormuyum? Eğer pasif bir yatırımcı rolünü oynarsam firma bunu kabul eder mi? Kişisel olarak firmanın kamuoyundaki imajını, ürünlerini ve hizmetlerini beğeniyormuyum? Bu sorulara verilecek dürüst cevaplar sizin ilk sorunuzu cevaplamanıza yardımcı olacaktır.
        9. Franchising işletmelerinin Başarı Oranı Nasıldır?
        Franchising sistemi başarılı olmak için yıllarca denenmiş ve hatalar yoluyla incelenmiş ve sistem sahibi tarafından sonunda büyük ölçüde risklerden ve sorunlardan arındırılmıştır. Yapılan incelemeler başarısızlıkların büyük ölçüde yönetim ve organizasyon hatalarından kaynaklandığını götermektedir. Bu sistemde franchise veren (franchisor) bağımsız işletmeciye sorunların üstesinden gelmesi için sürekli yardımını ve desteğini sürdürmelidir. Sizin çalışma kapasiteniz ve franchisor'ın tecrübesi çok güçlü çalışma ortaklığı meydana getirrmektedir.
        10. Para Kaybetmeyeceğimden Emin Olabilirim miyim?
        Ne yazık ki hayır. Ancak size şu kadarını söyleyebilirim ki hiç kimse para kaybetmeyeceğinden emin olamaz. Her ne kadar kendinden emin işadamları, başarılı sistemler sahipleri kazançlarından tatmin olsalar da heryerde kayıplar olmaktadır. Bir franchisor tarafından kazanç ve başarılı olma yollarını gösteren, açıklayan her türlü araştırma, teknik analiz ve diğer firma bilgileri sizin riskinizi azaltır. Ancak unutmamanız gereken en önemli konu sizin kazançlarınız ve başarı oranınız sizin çalışma kapasitenizle doğru orantılıdır. Bu bir hakikattır. Yani başarılı olup olmamak nihayetinde sizin elinizdedir. Her kim % 100 başarılı olacağınızı iddia ediyorsa bu inandırıcı değildir. Ne de tabii.
        11. Bir Franchisee Sahibi Olmanın Sakıncaları Var mıdır?
        Eğer her türlü kararı tek başınıza almayı seviyor ve işinizle ilgili tüm detayları bağımsız bir şekilde belirleme ve de yönetme alışkanlığına sahipseniz, franchising sistemi sizin için doğru bir seçim olmayabilir. Bir franchisee olarak franchisor'a karşı her zaman denetime ve işbirliğine açık ve de hazır olmalısınız. Her başarılı işletme bir dizi plan ve yoğun çalışma temposunu içerir. Kendinizi bu tür bir işletme yönetimine hazırlamalı ve sonrasında karar vermelisiniz. Aksi takdirde franchising sistemi itibariyle sizin açınızdan sakıncalar doğurabilir.